Handel elektroniczny rozwija się w zawrotnym tempie, a wraz z nim rosną wyzwania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa produktów dostępnych na rynku. W odpowiedzi na te zmiany 13 grudnia 2024 r. zaczęło obowiązywać rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (GPSR). Nowe przepisy nakładają na państwa członkowskie obowiązek odpowiedniego dostosowania regulacji krajowych, w tym wdrożenia mechanizmów kontroli oraz systemu sankcji za naruszenie przepisów GPSR. W Polsce trwają prace legislacyjne nad ustawą o nadzorze nad ogólnym bezpieczeństwem produktów, której celem jest implementacja GPSR. Projekt ustawy został przygotowany przez Prezesa UOKiK. Termin wejścia w życie ustawy nie jest jeszcze znany. W niniejszym artykule analizujemy kluczowe aspektu projektu ustawy. Należy jednak mieć na uwadze, że tekst przyjętego finalnie aktu prawnego może się różnić od projektu.
Kluczowe założenia projektu ustawy
Projekt polskiej ustawy określa m.in. zasady i tryb sprawowania nadzoru nad bezpieczeństwem produktów dostępnych na rynku – zarówno w tradycyjnych punktach sprzedaży, jak i w handlu internetowym. Przewiduje on szczegółowe procedury kontrolne oraz konsekwencje dla przedsiębiorców, którzy nie przestrzegają nowych regulacji.
Mechanizmy nadzoru i kontroli
Nowa ustawa wprowadza szereg mechanizmów mających na celu skuteczniejsze egzekwowanie przepisów. Nadzór nad przestrzeganiem regulacji będą sprawować:
- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) – odpowiedzialny za koordynację działań kontrolnych oraz monitorowanie rynku;
- Wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej – przeprowadzający kontrole produktów na poziomie regionalnym.
W trakcie kontroli Inspektorzy będą mogli żądać od przedsiębiorców udostępnienia:
- dokumentów;
- specyfikacji technicznych;
- oraz informacji dotyczących łańcucha dostaw.
W razie wykrycia nieprawidłowości mogą nakładać sankcje administracyjne, a nawet zakazywać sprzedaży produktu.
Kontrola produktów sprzedawanych na odległość
Nowe przepisy szczegółowo regulują procedury kontroli produktów oferowanych online. Inspektorzy będą mogli:
- prowadzić kontrole w sposób zdalny, wykorzystując operatorów pocztowych oraz środki komunikacji elektronicznej;
- dokonywać zakupów kontrolnych, aby anonimowo sprawdzać zgodność produktów z GPSR.
Konsekwencje dla przedsiębiorców
W przypadku stwierdzenia niezgodności produktu z GPSR Prezes UOKiK będzie mógł – w drodze decyzji nakazać:
- wyeliminowanie ryzyk stwarzanych przez produkt;
- zapewnienie zgodności z GPSR;
- natychmiastowe wycofanie produktu z obrotu;
- ostrzeżenie konsumentów, określając termin i formę ostrzeżenia;
- usunięcie z interfejsu online treści odnoszących się do produktu lub umieszczenie na interfejsie online wyraźnego ostrzeżenia dotyczącego produktu dla użytkowników końcowych;
- odzyskanie produktu od konsumentów;
- zniszczenie produktu lub uczynienie go niezdatnym do użytku w inny sposób;
a także zakazać udostępniania produktu na rynku, jego oferowania lub prezentowania i nakazać podjęcie czynności niezbędnych do zapewnienia przestrzegania tego zakazu.
Kary za naruszenie przepisów
Projekt ustawy przewiduje wysokie sankcje dla przedsiębiorców, którzy nie dostosują się do nowych regulacji:
- do 1 000 000 zł kary dla producentów i importerów wprowadzających do obrotu produkt niezgodny z GPSR;
- do 500 000 zł kary dla dystrybutorów udostępniających produkty niezgodne z GPSR;
- do 300 000 zł kary za uniemożliwianie rozpoczęcie lub utrudnianie organowi prowadzenie czynności kontrolnych;
- do 1 000 000 zł kary dla dostawców internetowych platform handlowych, którzy nie wyznaczą punktów kontaktowych dla organów nadzoru i konsumentów, umożlwiających komunikację w zakresie bezpieczeństwa produktów.
Co powinni zrobić przedsiębiorcy?
Wprowadzenie nowych regulacji oznacza konieczność dostosowania działalności do obowiązujących standardów. Warto już teraz:
- przeanalizować procesy wprowadzania produktów na rynek;
- zweryfikować dokumentację i zgodność oferowanych towarów z GPSR;
- wdrożyć procedury umożliwiające szybką reakcję na ewentualne kontrole.
Nowe przepisy stanowią krok w kierunku zwiększenia ochrony konsumentów oraz ujednolicenia standardów bezpieczeństwa produktów w całej Unii Europejskiej. Dla przedsiębiorców oznacza to konieczność szczególnej dbałości o zgodność asortymentu z obowiązującymi wymogami, aby uniknąć dotkliwych sankcji.
Autor: adwokat Łukasz Rytel
