Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów wydał 15 maja 2025 roku uchwałę, zgodnie z którą ogłoszenie wyroku po dniu zamknięcia rozprawy, bez wydania postanowienia sądu o odroczeniu ogłoszenia wyroku (art. 326 § 1 zdanie 2 k.p.c.), nie prowadzi do nieważności postępowania ani do nieistnienia wydanego w ten sposób orzeczenia (sygn. akt: III CZP 40/24).
Tło sprawy
W postanowieniu z dnia 25 czerwca 2024 r. (II CSKP 1660/22) Sąd Najwyższy w składzie trzyosobowym przedstawił powiększonemu składowi siedmiu sędziów Sądu Najwyższego zagadnienie prawne, mające istotne znaczenie dla praktyki orzeczniczej sądów powszechnych oraz pozycji procesowej stron. Dotyczy ono skutków naruszenia przez sąd orzekający art. 326 § 1 zd. 2 k.p.c., a konkretnie sytuacji, w której wyrok zostaje ogłoszony po dniu zamknięcia rozprawy, bez uprzedniego wydania postanowienia o odroczeniu ogłoszenia.
W stanie faktycznym sprawy dwukrotnie wyznaczono posiedzenie, na którym miało być wydane odroczone orzeczenie Sądu Apelacyjnego. 12 marca 2020 r., zamykając rozprawę apelacyjną przed Sądem Apelacyjnym w Poznaniu, przewodniczący składu sędziowskiego oznajmił obecnym stronom, iż ogłoszenie orzeczenia nastąpi 19 marca 2020 roku. Jednakże 19 marca 2020 r. przewodniczący składu wydał w sprawie zarządzenie o zmianie terminu ogłoszenia orzeczenia z 19 marca 2020 r. na 20 marca 2020 r. Zgodnie z nim wyrok w sprawie ogłosił 20 marca 2020 r.
Czego dotyczą zapisy artykułu 326 § 1 k.p.c.?
Zgodnie z art. 326 § 1 k.p.c. wyrok powinien być ogłoszony na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku, ale musi to uczynić postanowieniem wydanym niezwłocznie po zamknięciu rozprawy. Takie odroczenie może nastąpić maksymalnie na okres dwóch tygodni, a w wyjątkowych przypadkach – na miesiąc.
Z jednoznacznego brzmienia omawianego przepisu wynika zatem zasada, że ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Sąd może jednak wydanie orzeczenia odroczyć, o ile wyda stosowne postanowienie niezwłocznie po zamknięciu rozprawy.
Problem prawny
Wątpliwości Sądu Najwyższego wzbudziła kwestia naruszenia procedury, o której mowa w art. 326 § 1 k.p.c. – tj. ogłoszenie wyroku po zamknięciu rozprawy bez wydania formalnego postanowienia o odroczeniu. Sąd Najwyższy rozważał, czy uchybienie takie skutkuje:
- nieważnością postępowania,
- nieistnieniem wyroku,
- czy też stanowi jedynie uchybienie procesowe, które wymaga wykazania wpływu na wynik sprawy.
Rozbieżne stanowiska w orzecznictwie
Sąd Najwyższy, kierując omawiane zagadnienie do rozstrzygnięcia przez powiększony skład, zwrócił uwagę na istotne rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie i doktrynie.
Po pierwsze, Sąd Najwyższy wskazał, że w orzecznictwie sądowym dominuje pogląd, iż naruszenie art. 326 § 1 k.p.c. może być ocenianie wyłącznie w kategoriach niekwalifikowanego uchybienia procesowego, które jednak może być uznane za mające wypływ na wynik sprawy. Na tej podstawie uprawnione jest twierdzenie, że nawet przy zawinionym uchybieniu art. 326 §1 k.p.c. dochodzi do wydania i ogłoszenia wyroku, z wszystkimi tego skutkami, w szczególności określonymi w art. 332 § 1 k.p.c. (uchwała SN z 10 lipca 2015 roku, III CZP 44/15).
Z drugiej strony, spotkać można też pogląd, że art. 326 § 1 k.p.c. nie wskazuje jakiejkolwiek sankcji w związku z uchybieniem wskazanym w nim zasadom ogłaszania orzeczeń (np. wyrok SN z 16 marca 2023 roku, II CSKP 460/22).
Pojawia się także stanowisko, iż ogłoszenie wyroku w terminie publikacyjnym z art. 326 § 1 k.p.c. oznacza wydanie wyroku (a nie tylko ogłoszenie), a dopiero z ogłoszeniem wyroku można mówić o rozstrzygnięciu (zakończeniu) sprawy. Brak dochowania wymogów co do publikacji wyroku jest wystarczający do stwierdzenia zaistnienia przyczyny nieważności postępowania z art. 379 pkt 4 k.p.c. (wyrok SN z 12 września 2017 roku, II PK 205/16) – co jednak w realiach sprawy nastąpiło w specyficznych okolicznościach.
Istnieje też linia orzecznicza sądów powszechnych, wedle której uchybienie terminowi publikacji orzeczenia, poprzez dwukrotne odraczanie ogłoszenia wyroku i to na czas przekraczający dopuszczalne 14 dni, nie ma wpływu na treść wyroku i nie stanowi naruszenia konstytucyjnie zagwarantowanego stronie prawa do sądu (np. wyrok SA w Warszawie z 9 stycznia 2015 roku, V ACa 393/14).
Znaczenie dla praktyki
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2025 r. jednoznacznie przesądza, że uchybienie przepisowi art. 326 § 1 zd. 2 k.p.c., polegające na ogłoszeniu wyroku po dniu zamknięcia rozprawy bez uprzedniego wydania postanowienia o odroczeniu ogłoszenia wyroku, nie skutkuje ani nieważnością postępowania, ani nieistnieniem wyroku. Rozstrzygnięcie to ma istotne znaczenie praktyczne dla profesjonalnych pełnomocników – potwierdza, że nie każde formalne uchybienie w toku ogłaszania wyroku automatycznie może prowadzić do jego eliminacji z obrotu prawnego.
Autor: adwokat Łukasz Rytel
