W poprzednim wpisie na naszym blogu omawialiśmy przyjęcie przez Sejm nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Choć zmiany te były oczekiwane przez środowiska twórcze, 4 lipca 2024 r. polskie media zorganizowały jednodniowy protest pod hasłem „Politycy! Nie zabijajcie polskich mediów”. W akcji uczestniczyły między innymi Wirtualna Polska Media, Ringier Axel Springer Polska, Agora, Interia.pl oraz TVN Warner Bros. Discovery. Niniejszy artykuł pokrótce wyjaśnia powody protestu oraz zmiany postulowane przez środowisko dziennikarskie.
Powody protestu
Protest miał na celu zwrócenie uwagi na fakt, że postulaty środowiska dziennikarskiego zostały pominięte w nowelizacji. Zmiany wprowadziły nowe prawo pokrewne dla wydawców prasy do korzystania online z ich publikacji prasowych oraz rozszerzyły katalog zawodów, które objęte będą tantiemami. Jednakże, pomimo tych korzyści, w nowelizacji zabrakło istotnych instrumentów mediacji w sporach o tantiemy.
Problem z tantiemami
Nowelizacja gwarantuje wydawcom prawo do wyłącznej eksploatacji online ich publikacji prasowych przez platformy internetowe oraz możliwość uzyskiwania wynagrodzeń od takich gigantów jak Google, Microsoft czy Meta za wykorzystywane treści.
Problem polega na tym, że nie wprowadzono mechanizmów mediacji w przypadku sporów o tantiemy, zakładając, że strony – czyli wydawcy i platformy – same ustalą reguły i wysokość wynagrodzenia. To rozwiązanie stawia mniejszych i lokalnych wydawców w trudnej sytuacji, dając przewagę negocjacyjną wielkim technologicznym graczom.
Apel mediów
Wydawcy apelowali do rządzących o wprowadzenie zmian do uchwalonej nowelizacji, podkreślając kluczowe znaczenie mediacji oraz sprawiedliwej rekompensaty za ekspozycję treści w sieci i ochrony przed ich kopiowaniem.
W oświadczeniu wydanym przez środowiska dziennikarskie czytamy:
„Oczekiwaliśmy wprowadzenia instrumentów mediacji między platformami i wydawcami w przypadku sporu o należne nam tantiemy, sprawiedliwej rekompensaty za ekspozycję naszych treści w sieci oraz ochrony przed ich kopiowaniem. Sprawy, o których piszemy, są kluczowe dla polskich mediów, ambitnego dziennikarstwa i rzetelnej debaty o sprawach publicznych. Niechęć rządzących do zajęcia się tym problemem świadczy o braku odpowiedzialności i krótkowzroczności. Dziś nie jest jeszcze za późno. Apelujemy do władzy, do posłów i senatorów wszystkich opcji politycznych, by wysłuchali naszych racji i poprawili szkodliwe prawo”.
Szansa na zmiany
10–11 lipca 2024 r. odbywać się będzie 16. posiedzenie Senatu, podczas którego rozpatrywana będzie m.in. nowelizacja prawa autorskiego. Jest to ostatnia szansa na wprowadzenie postulowanych przez media zmian.
Autor: adwokat Łukasz Rytel
